Choroby dietozależne w Polsce - statystyki

W ostatnich latach pojęcie zdrowego stylu życia na dobre zagościło w świadomości społecznej. Zwykle pytanie o pożądane nawyki żywieniowe spotyka się ze swobodnym opisaniem podstawowych zasad zbilansowanej diety. Problem pojawia się jednak w momencie, w którym teoria musi spotkać praktykę. Choroby dietozależne to szerokie pojęcie mieszczące w sobie jednostki chorobowe spowodowane nieprawidłowym odżywianiem i niską jakością spożywanych produktów. Przedstawicielami tej grupy chorób są między innymi: otyłość, cukrzyca typu 2, część chorób układu krążenia, osteoporoza, niektóre nowotwory złośliwe. Schorzenia te występują na tyle często, że prawie każdy zna osobę borykającą się z którymś z nich. Niestety, nierzadko nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak duży problem zdrowotny stanowią choroby dietozależne, którym przecież można przeciwdziałać. Ilu osób w Polsce dotyczą, z czego wynikają i jak z nimi walczyć? O tym wszystkim przeczytasz w dzisiejszym artykule. 

Otyłość 

Nadwagę i otyłość definiuje się jako nieprawidłowe lub nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej, które stanowi zagrożenie dla zdrowia [1]. Prawie 650 milionów osób na całym świecie jest otyłych, a z powodu powikłań tej choroby giną rocznie ponad 4 miliony osób. Polskie statystyki, niestety, nie są dużo bardziej zachęcające. Otyłość dotyka 18% Polaków i 15% Polek. Choć rozwój choroby może być wieloczynnikowy, najczęściej jest wynikiem zwiększonej podaży kalorii i dodatnim bilansem energetycznym, a więc bezpośrednio dietą, którą stosują chore osoby, i ich stylem życia. Otyłość jest również jedną z pierwszych chorób dietozależnych, które przychodzą na myśl w tym kontekście, a więcej o niej pisaliśmy w artykule: Otyłość w Polsce - statystyki.  

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2 dotyczy prawie 95% wszystkich cukrzyków [2]. Należy do grupy tzw. chorób cywilizacyjnych, czyli tych, które w sposób bezpośredni są związane z rozwojem cywilizacji (np. masowym przetwarzaniem żywności). Cukrzyca typu 2 w dużej mierze jest wynikiem nadwagi i braku aktywności fizycznej. W 2018 r. w Polsce chorowało na nią 2,9 mln dorosłych, czyli co jedenasta osoba w tej populacji [3]. O tym, w jaki sposób się rozwija i z czego wynika, przeczytasz w artykule: Wszystko co powinniśmy wiedzieć o cukrzycy. Choć rozwój cukrzycy jest długotrwały i powiązany z wieloma czynnikami, a także dynamicznie zmieniającymi się zachowaniami społecznymi w kontekście diety i ruchu, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) jest zgodna i podkreśla, że zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna i utrzymanie prawidłowej masy ciała to sposoby na zapobieganie wystąpieniu cukrzycy typu 2 lub jego opóźnienie. [2].

Choroby układu krążenia 

Choroby układu krążenia prześcigają się z innymi schorzeniami o niechlubne pierwsze miejsce wśród przyczyn śmierci ludzi w krajach rozwiniętych. Według WHO, 25% z 11 milionów zgonów w krajach zachodnich spowodowane jest właśnie chorobami sercowo-naczyniowymi [4]. Szereg badań naukowych wskazuje na udział zbilansowanej diety w prewencji wystąpienia epizodów sercowo naczyniowych. Jaki procent polskiego społeczeństwa boryka się z chorobami dietozależnymi dotykającymi układu sercowo-naczyniowego? 

Nadciśnienie tętnicze

Chociaż nadciśnienie tętnicze nie wydaje się w sposób oczywisty związane ze stylem życia, wystąpienie jego pierwotnej postaci jest wynikiem czynników takich jak nadwaga i otyłość czy zbyt duże spożycie soli. Według wybranych polskich badań epidemiologicznych przeprowadzonych w latach 1997–2017, nadciśnienie tętnicze występuje u od 29% do 45% dorosłej populacji oraz nawet u 75% osób w wieku 65 r.ż. i powyżej. W 2018 r. w Polsce żyło 9,9 mln dorosłych osób z nadciśnieniem tętniczym, którzy stanowili 31,5% dorosłej populacji [5]. 

Miażdżyca

Miażdżycę, tak jak otyłość czy cukrzycę, zaliczamy do chorób cywilizacyjnych. Jest to choroba naczyń, na którą “pracuje” się całe życie, a wpływ na jej rozwój mają głównie: sposób żywienia, mała aktywność fizyczna i palenie tytoniu. Szczególne miejsce w tym zestawieniu zajmuje dieta, ponieważ wpływ na naczynia ma już od najmłodszych lat, a to, w jaki sposób odżywia się dziecko, skutkuje w dorosłym życiu.

Osteoporoza

Osteoporoza jest chorobą, która powstaje na podłożu postępującego ubytku masy kostnej. Taki proces prowadzi do zwiększonej podatności na złamania, które u osób chorych na osteoporozę mogą wynikać nawet z obiektywnie drobnych urazów. Sam proces, choć w głównej mierze zależny od wieku i płci, bezpośrednio wynika też z przyzwyczajeń żywieniowych. Jednym z głównych czynników wystąpienia osteoporozy jest niewłaściwa podaż wapnia i witaminy D w diecie oraz nadmierna podaż fosforu. Osteoporoza jest chorobą, która dotyka 22,1% kobiet oraz 6,1% mężczyzn powyżej 50. roku życia na świecie. Szacowana liczba osób chorych na osteoporozę w Polsce w 2018 roku, oparta na wskaźnikach epidemiologicznych, to 2,1 mln, z czego 1,7 mln to kobiety [6]. 

Kilka słów o profilaktyce 

Choroby dietozależne są wyzwaniem medycyny XXI wieku. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym, zmianą stylu życia i zwiększoną dostępnością produktów spożywczych różnego rodzaju, trudniej jest podejmować rozsądne wybory żywieniowe. Z drugiej strony, choroby dietozależne to jedne z nielicznych schorzeń, którym w sposób bezpośredni można zapobiegać, wprowadzając zmiany w swoją codzienność. Jednak, żeby móc przeciwdziałać, trzeba wiedzieć, czego unikać. Do podstawowych przyczyn chorób dietozależnych zaliczamy m.in:

• dodatni bilans energetyczny,
• nadmierne spożycie cukru i soli,
• nadmierny udział w diecie nasyconych kwasów tłuszczowych,
• niewystarczająca podaż błonnika pokarmowego,
• niedostateczne spożycie witamin antyoksydacyjnych oraz polifenoli,
• niedostateczne spożycie wapnia i magnezu,
• niedostateczne spożycie ryb i olejów.

Wszystkie wymienione elementy diety mają negatywny wpływ na zdrowie i skutkują rozwojem chorób dietozależnych. Według starego polskiego powiedzenia “lepiej zapobiegać niż leczyć”, warto zadać sobie pytanie, jak to zrobić? Profilaktyka -  racjonalne wybory żywieniowe. Jak przenieść teoretyczną wiedzę o zdrowych nawykach na praktyczne wybory i umiejętności? W tym właśnie pomóc ma portal WażnaDieta.pl - jedyne takie miejsce, w którym znajdziesz kompleksową wiedzę na temat świadomych wyborów żywieniowych, jednocześnie wspierających polskie rolnictwo i wybór ekologicznych produktów. 

Ważna Dieta powstała, aby pomóc Ci zadbać o zdrowie za pomocą najlepszej jakości polskich produktów. Na portalu znajdziesz wiele artykułów, z których dowiesz się, jak świadomie wybierać produkty spożywcze i dbać o zbilansowaną dietę, przeczytasz szereg zaleceń dotyczących diety w przypadku konkretnych jednostek chorobowych i zdobędziesz wiedzę, która pomoże Ci przeciwdziałać wystąpieniu chorób dietozależnych w Twoim życiu. 

Referencje

1. https://www.who.int/health-topics/obesity#tab=tab_1 (ostatni dostęp: 21.12.2012)
2. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes (ostatni dostęp: 21.12.2012)
3. https://pacjent.gov.pl/artykul/cukrzyca-w-liczbach (ostatni dostęp: 21.12.2012)
4. https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62384,wskazania-zywieniowe-w-prewencji-chorob-ukladu-krazenia (ostatni dostęp: 21.12.2012)
5. NFZ o zdrowiu. Nadciśnienie tętnicze. Warszawa, listopad 2019, Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia
6. NFZ o zdrowiu. Osteoporoza. Warszawa, listopad 2019, Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia