Nowotwory

Sposoby kontrolowania choroby: leczenie i monitorowanie

• Leczenie zależeć będzie od rodzaju i stopnia zaawansowania nowotworu oraz innych czynników związanych z chorobą. Każdy pacjent z nowotworem powinien być leczony u lekarza onkologa, hematologa, radioterapeuty lub chirurga. Zawsze należy stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego.
• Szybkie wdrożenie leczenia wiąże się z poprawą jego skuteczności, dlatego należy brać udział w populacyjnych programach przesiewowych oraz regularnie chodzić do lekarza rodzinnego na wizyty kontrolne - pozwoli to na wczesne wykrycie niepokojących zmian.
• W przebiegu nowotworów złośliwych często dochodzi do wyniszczenia organizmu oraz kacheksji z powodu zmian metabolicznych i hormonalnych spowodowanych chorobą, szybkim rozrostem komórek nowotworowych, często występującym zajęciem wątroby oraz idącymi za tym upośledzeniem trawienia i wchłaniania substancji odżywczych [2].
• U pacjentów mogą też wystąpić zmiany smaku i niechęć do jedzenia spowodowane nudnościami lub innymi zmianami wywołanymi przez leczenie onkologiczne lub sam nowotwór - zarówno poprzez ucisk i niszczenie tkanek przewodu pokarmowego, jak i wydzielane cytokiny.
• W leczeniu kacheksji nowotworowej, poza interwencjami żywieniowymi, można wdrożyć leczenie, m.in. glikokortykosteroidami, pochodnymi progesteronu czy kannabinoidami [2]. Leczenie powinno być uzgodnione z lekarzem prowadzącym po dokładnej ocenie korzyści i ryzyka.

Profilaktyka wtórna

Dieta w chorobie nowotworowej

Dieta u pacjentów onkologicznych może wpłynąć na poprawę ich samopoczucia, stanu ogólnego oraz tolerancji leczenia. Należy podkreślić, że jej działanie jest wspomagające i żadna dieta nie zastąpi terapii onkologicznej. 

• Wszystkie modyfikacje dietetyczne powinny być dostosowane indywidualnie do pacjenta i będą zależały od wielu czynników, m.in. rodzaju i zaawansowania nowotworu oraz jego lokalizacji, zastosowanego leczenia i preferencji chorego.
• U pacjentów z nowotworami złośliwymi należy zadbać o odpowiadającą ich potrzebom podaż energii. Biorąc pod uwagę, że chorzy onkologiczni mają zwiększone zapotrzebowanie energetyczne, zalecana podaż kalorii wynosi 25-35 kcal/kg należnej masy ciała, a u pacjentów w kacheksji nawet do 45 kcal/kg należnej masy ciała.
• Podaż białka również powinna być zwiększona - nawet do 1,5 g/kg m.c.
• W celu zapewnienia odpowiedniego odżywienia warto jest: często spożywać mniejsze posiłki, zaczynać od produktów bardziej kalorycznych i bogatszych w białko, dodać do diety wysokokaloryczne i pełne odżywczych składników napoje, np. soki czy smoothie.
• Należy pilnować właściwego nawodnienia, zwłaszcza w przypadku występowania biegunki lub wymiotów oraz w celu zapobiegania zaparciu.
• Najczęściej dieta lekkostrawna jest lepiej tolerowana przez pacjentów onkologicznych, zwłaszcza tych po zabiegach operacyjnych. Należy więc unikać potraw smażonych lub wędzonych, tłustego mięsa, surowych owoców i warzyw czy produktów wieloziarnistych o niskim stopniu przemiału.
• W przypadku zaburzeń smaku, przydatne może się okazać obfite używanie przypraw, aby smak potrawy odpowiadał choremu.
• Zwiększenie podaży kwasów tłuszczowym omega-3 (ryby, orzechy włoskie, olej rzepakowy i lniany, pestki dyni, nasiona szałwi) i zmniejszenie zawartości omega-6 w diecie (olej słonecznikowy, sojowy, sezamowy, oliwa z oliwek, orzechy ziemne) może mieć korzystny wpływ na pacjentów onkologicznych poprzez m.in zmniejszenie nasilenia stanu zapalnego związanego z nowotworem [3].
• Spożywanie antyoksydantów jest ważne zarówno w profilaktyce pierwotnej (zmniejsza ryzyka zachorowania na nowotwór), jak i w żywieniu pacjentów onkologicznych. Są to związki chemiczne, które neutralizują wolne rodniki, przez co chronią przed powstawaniem mutacji. W pożywieniu można znaleźć je w wielu pokarmach, m.in. warzywach i owocach, olejach roślinnych i orzechach. Możliwa jest też ich suplementacja w postaci leków lub suplementów diety, należy jednak zaznaczyć, że wyniki badań są sprzeczne oraz istnieją doniesienia o negatywnym wpływie antyoksydantów na pacjentów leczonych onkologicznie [4]. Dlatego zawsze należy skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem przyjmowania preparatu [4].
• W zależności od rodzaju nowotworu mogą być wymagane dalsze zmiany dietetyczne, m.in.:
  • U osób z neutropenią, np. po chemioterapii lub oczekujących na przeszczepienie szpiku, należy stosować dietę neutropeniczną, z wykluczeniem kiszonek, surowych produktów (mięso, jajka, warzywa, owoce) oraz jogurtów i serów pleśniowych [5].
  • Redukcja spożycia produktów z laktozą może okazać się przydatna u pacjentów poddawanych radioterapii na obszar jamy brzusznej i miednicy - spożycie laktozy może wywoływać u nich biegunkę.
  • Osoby z nowotworami górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz głowy i szyi mogą wymagać diety papkowatej z powodu utrudnionego połykania pokarmów stałych.

Niektóre osoby chore na nowotwór mogą wymagać 

specjalnych preparatów żywieniowych, podawanych doustnie lub dożylnie.

 Czasami nawet najbardziej zbilansowana dieta nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania pacjenta onkologicznego. Leczenie żywieniowe powinno być wdrożone po konsultacji ze specjalistą.

W jakich sytuacjach zgłosić się do lekarza

Każda osoba chorująca na nowotwór powinna być leczona przez odpowiedniego lekarza. 

W przypadku podejrzenia choroby nowotworowej należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza POZ. Szczególnie niepokojącymi objawami są: 

• ogólne:
  • niezamierzona utrata masy ciała, zwłaszcza gdy wynosi >10% w ciągu 6 miesięcy;
  • gorączka;
  • nocne zlewne poty;
  • uogólniony świąd;
• układ oddechowy:
  • kaszel >3 tygodni lub zmiana charakteru kaszlu przewlekłego;
  • krwioplucie;
  • przewlekająca się chrypka;
• układ pokarmowy:
  • krew w stolcu;
  • przedłużające się zaparcie lub biegunka na zmianę z zaparciem;
  • ołówkowe (cienkie i długie stolce);
  • żółtaczka;
• układ krwionośny i krwiotwórczy:
  • łatwe siniaczenie się;
  • nawracające infekcje;
  • anemia: bladość, łatwe męczenie się, kołatanie serca, tachykardia;
• układ moczowo-płciowy:
  • krew w moczu, obecność skrzepów;
  • u kobiet: krwawienie między miesiączkami lub pomenopauzalne, krwawienie po stosunku płciowym, guz w jamie brzusznej;
  • mężczyźni: utrudnione oddawanie moczu, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, nokturia.

Należy zaznaczyć, że wiele nowotworów przebiega podstępnie i nie daje objawów na początkowym etapie choroby.

 Ważne jest regularne chodzenie do lekarza i wykonywanie badań kontrolnych oraz branie udziału w populacyjnych badaniach profilaktycznych w kierunku raka piersi, szyjki macicy, jelita grubego oraz raka płuc w populacji osób palących.

Jak przenieść teoretyczną wiedzę o zdrowych nawykach na praktyczne wybory i umiejętności? W tym właśnie pomóc ma portal WażnaDieta.pl - jedyne takie miejsce, w którym znajdziesz kompleksową wiedzę na temat świadomych wyborów żywieniowych, jednocześnie wspierających polskie rolnictwo i wybór ekologicznych produktów. 

Ważna Dieta powstała, aby pomóc Ci zadbać o zdrowie za pomocą najlepszej jakości polskich produktów. Na portalu znajdziesz wiele artykułów, z których dowiesz się, jak świadomie wybierać lokalne produkty spożywcze, w tym zdrowe mięso wieprzowe z hodowli ekologicznych, i dbać o zbilansowaną dietę, przeczytasz szereg zaleceń dotyczących diety w przypadku konkretnych jednostek chorobowych i zdobędziesz wiedzę, która pomoże Ci przeciwdziałać wystąpieniu chorób dietozależnych w Twoim życiu.