O różnych rodzajach pieczywa i ich zaletach
Pieczywo to zdecydowanie jeden z najczęściej spożywanych produktów spożywczych oraz podstawowych składników codziennej diety. Wykorzystywane jest do wielu różnych dań, zarówno na słodko, jak i na słono. Obecnie liczba rodzajów pieczywa różniących się składem, smakiem, wyglądem i konsystencją jest niezwykle długa, a dzięki temu każdy znajdzie coś dla siebie. Poniżej przedstawiamy przegląd najpopularniejszych rodzajów pieczywa oraz ich charakterystykę.
Rola pieczywa w diecie
Pieczywo jest przede wszystkim źródłem węglowodanów, które stanowi podstawowe źródło energii dla wszystkich komórek organizmu. Dodatkowo, dostarcza błonnika pokarmowego, regulującego pracę przewodu pokarmowego oraz zmniejszającego ryzyko wielu chorób przewlekłych, m.in. miażdżycy, cukrzycy, a nawet nowotworów. Dobrej jakości pieczywo jest również źródłem witamin z grupy B - korzystnie wpływających na wiele procesów metabolicznych oraz układ nerwowy, a także cynku oraz magnezu.
Pieczywo pszenne, żytnie, a może mieszane?
Standardowy podział pieczywa uwzględnia trzy rodzaje: pieczywo pszenne, żytnie oraz mieszane. Każde charakteryzuje się innymi właściwościami zdrowotnymi oraz walorami smakowymi.
Pieczywo pszenne
Pieczywo pszenne, jak wskazuje nazwa, przygotowywane jest z czystej, „białej” mąki pszennej. Charakteryzuje się jasną barwą, lekkością oraz bardzo delikatnym smakiem. Ze względu na to, że do jego wypieku używa się mąki z oczyszczanego ziarna, jest ono pozbawione znacznej ilości błonnika, witamin i składników mineralnych, charakteryzuje się również wysokim indeksem glikemicznym, co oznacza, że powoduje gwałtowny i wysoki wzrost stężenia glukozy we krwi. Z tego powodu nie jest rekomendowane spożywanie go w dużych ilościach. Jego zaletą, w porównaniu do innych rodzajów pieczywa jest lekkostrawność, przez co najczęściej poleca się je osobom z problemami żołądkowo-jelitowymi, z chorobami zapalnymi jelit lub po operacjach w obrębie przewodu pokarmowego.
Pieczywo mieszane
Pieczywo mieszane jest przygotowywane z mieszanki mąki pszennej i żytniej w różnych proporcjach. Można powiedzieć, że jest to pieczywo „przejściowe” między pieczywem pszennym a żytnim. W porównaniu do pieczywa pszennego, charakteryzuje się niższym indeksem glikemicznym oraz wyższą zawartością błonnika, witamin oraz składników mineralnych.
Najpopularniejsze pieczywa mieszane to chleb: poznański, mazowiecki, wiejski, krakowski, baltonowski.
Pieczywo żytnie
Pieczywo żytnie cieszy się popularnością zwłaszcza wśród osób zainteresowanych zdrowym odżywianiem. W porównaniu do poprzednich rodzajów pieczywa ma najniższy indeks glikemiczny, a największą zawartość błonnika, witamin i składników mineralnych. Polecane jest ono w szczególności osobom z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej (cukrzyca, insulinooporność), nadmierną masą ciała czy chorobami układu sercowo-naczyniowego.
Najpopularniejsze rodzaje pieczywa żytniego to chleb: razowy, pełnoziarnisty, staropolski, pumpernikiel.
Zakwas a drożdże
Pieczywa można podzielić również w zależności od tego, czy zostały przygotowane na zakwasie czy na drożdżach. Informację o tym znajdziemy na etykiecie produktu. Korzystniejsze dla zdrowia jest zdecydowanie pieczywo na zakwasie. W wyniku fermentacji dochodzi do obniżenia zawartości fitynianów, czyli substancji antyodżywczych zawartych w mąkach oraz innych produktach zbożowych. Fityniany upośledzają przyswajalność żelaza oraz innych składników mineralnych z żywności. Pieczywa na zakwasie charakteryzują się więc mniejszą zawartością fitynianów, a tym samym wyższą wartością odżywczą.
Pieczywo jasne a ciemne
Częstym zaleceniem żywieniowym jest spożywanie brązowego, ciemnego pieczywa, a unikanie tego jasnego, białego. Utarło się przekonanie, że ciemne produkty zbożowe są zdecydowanie zdrowsze. Rzeczywiście, produkty pełnoziarniste, z mąki z pełnego przemiału mają ciemniejszy kolor od tych z oczyszczonej, przetworzonej mąki i mają więcej wartości odżywczych. Jednak częstą praktyką jest barwienie jasnego pieczywa np. karmelem. Dlatego nie warto kierować się kolorem, ale składem pieczywa i wybierać te z mąki pełnoziarnistej bez dodatku barwników.
Podsumowanie
Najzdrowsze pieczywo to pieczywo powstałe z mąki pełnoziarnistej, którego skład ogranicza się do mąki, wody, zakwasu lub drożdży, soli, ewentualnie dodatku nasion, ziaren lub pestek. Powinno być obecne w diecie zdecydowanie częściej niż pieczywo z białej, przetworzonej mąki. Jednocześnie należy pamiętać, że sam kolor nie jest wyznacznikiem wartości odżywczej pieczywa, dlatego zawsze warto zapoznać się z jego składem.
Referencje:
- Reguła A., Zdrowo przez supermarket, Poznań, 2021
- Gambuś H., Litwinek D.: Pieczywo - dlaczego warto jeść i jakie wybierać? https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/74904,pieczywo-dlaczego-warto-jesc-i-jakie-wybierac (ostatni dostęp z dnia 17.12.2021)
