Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze jest definiowane jako: ciśnienie tętnicze skurczowe (czyli ciśnienie w naszych tętnicach podczas skurczu serca) ≥130 mmHg i/lub ciśnienie tętnicze rozkurczowe (ciśnienie w tętnicach podczas rozkurczu serca) ≥80 mmHg. Jest chorobą układu sercowo-naczyniowego i obecnie zalicza się je do grupy chorób cywilizacyjnych. Zwiększa ryzyko wystąpienia tak poważnych chorób, jak zawał serca, udar mózgu czy niewydolność nerek. 

Podwyższone ciśnienie tętnicze (ciśnienie tętnicze skurczowe 120-129 mmHg, ciśnienie tętnicze rozkurczowe <80 mmHg) jest stanem przednadciśnieniowym - to dobry czas, żeby wprowadzić odpowiednie modyfikacje stylu życia, aby zapobiec rozwojowi nadciśnienia tętniczego. 

Wprowadzenie modyfikacji dotyczących stylu życia (m.in. normalizacji wagi, prawidłowego zbilansowania diety, zwiększenia aktywności fizycznej) jest istotne w terapii nadciśnienia tętniczego, gdyż:

  • obniża wartość ciśnienia tętniczego,
  • redukuje konieczność wprowadzenia leków na nadciśnienie,
  • jeśli leki już są wprowadzone - modyfikacje stylu życia poprawiają ich działanie,
  • zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań nadciśnienia, takich jak udar czy zawał serca.

Prawidłowe ciśnienie tętnicze powinno wynosić <120 mmHg/<80 mmHg.

Sposoby kontrolowania choroby: leczenie i monitorowanie 

  • samodzielny pomiar ciśnienia w domu - w cichym pomieszczeniu, po minimum 5 minutach odpoczynku, w pozycji siedzącej, z podpartą ręką i plecami, nogi nieskrzyżowane,
  • prowadzenie dzienniczka ciśnień,
  • regularne przyjmowanie leków hipotensyjnych - nie przerywaj terapii samodzielnie, kiedy ciśnienie się unormuje, porozmawiaj o tym ze swoim lekarzem,
  • regularne wizyty kontrolne u lekarza prowadzącego,
  • modyfikacja stylu życia (patrz sekcja: Profilaktyka wtórna).

 

Profilaktyka wtórna 

  • niepalenie tytoniu,
  • redukcja masy ciała,
  • zwiększenie aktywności fizycznej (zaleca się uprawiać min. 30 min aktywności fizycznej przez większość dni w tygodniu - wybierz coś, co sprawia Ci przyjemność!),
  • ograniczenie soli w diecie (pamiętaj, że najwięcej soli, którą spożywamy, znajduje się w produktach przetworzonych),
  • modyfikacja diety (patrz sekcja: Zalecenia żywieniowe),
  • ograniczenie spożywania alkoholu alkoholu.

 

 

GRUPY PRODUKTÓW

Produkty zbożowe

ZALECANE

- Pieczywo: z pełnego ziarna
(żytnie, orkiszowe, wieloziarniste, jaglane, gryczane itp)

- Kasze gruboziarniste: pęczak, jęczmienna, jaglana, gryczana, bulgur

- Ryż: brązowy, dziki, jaśminowy, paraboiled

- Makarony: z pełnego ziarna
(razowe, gryczane, pełnoziarniste)

- Płatki: owsiane, jaglane, gryczane, orkiszowe

- Ziemniaki: gotowane tradycyjnie w wodzie, na parze, w mundurkach, pieczone bez dodatku tłuszczu 

NIEZALECANE

- Pieczywo: pszenne, pieczywo cukiernicze, pieczywo chrupkie (wafle kukurydziane, ryżowe)

- Kasze drobnoziarniste: manna, kuskus, jęczmienna perłowa
Ryż: biały

- Makarony: pszenne

- Płatki: musli, śniadaniowe

- Ziemniaki: puree, frytki

- Drożdżówki, ciasto francuskie, bułki maślane, biszkopty, ciasta, torty

Mleko i produkty mleczne, jajka

ZALECANE

- Mleko o obniżonej zawartości tłuszczu 2%
- Produkty mleczne: naturalne jogurty, kefiry, maślanki, mleko zsiadłe

- Sery twarogowe chude i półtłuste

- Sery homogenizowane półtłuste

- Śmietany do 18%

- Jaja (w ograniczonych ilościach) 

NIEZALECANE

- Mleko pełnotłuste powyżej 2%,
mleko skondensowane, mleko w tubce, mleko w proszku, śmietanka do kawy, zabielacze do kawy

- Owocowe jogurty, kefiry, maślanki

- Sery twarogowe tłuste
Serki homogenizowane tłuste

- Śmietany powyżej 18%

- Sery żółte i topione 

Mięso i wędliny
Ryby i owoce morza

ZALECANE

- Chude mięso: chude części wieprzowiny (schab, polędwica, szynka), chuda wołowina, kurczak, indyk bez skóry, cielęcina

- Chude wędliny: wędliny wieprzowe, wołowe, drobiowe, gotowane

- Ryby: dorsz, sola, morszczuk, tuńczyk, sandacz, leszcz, szczupak, okoń

- Owoce morza 

NIEZALECANE

- Tłuste mięsa: baranina, gęś, kaczka

- Tłuste wędliny, konserwy mięsne, wędliny podrobowe, pasztety, podroby, kiełbasy, salami, parówki

- Ryby wędzone, śledzie i ryby solone, konserwy rybne

- Owoce morza w formie przetworzonej (marynowane, w słonej zaprawie) 

Tłuszcze

ZALECANE

- Olej rzepakowy, olej słonecznikowy, z pestek winogron

- Margaryny w kubeczkach
wzbogacone w sterole roślinne

NIEZALECANE

- Margaryny twarde, masła z dodatkiem soli  

Warzywa

ZALECANE

- Buraki, dynia, marchew, seler korzeniowy, seler naciowy, pietruszka, por, szpinak, szparagi, brokuły, kalafior,
kalarepka, kabaczek, cukinia, bakłażan, kapusta biała, czerwona, włoska, brukselka, pomidory, ogórki zielone, rzodkiewka, papryka, sałata, sałata rzymska, cykoria, rukola, roszponka, fasolka szparagowa, groszek cukrowy
Nasiona roślin strączkowych np. soczewica, ciecierzyca, groch, fasola, bób

NIEZALECANE

- Warzywa konserwowe i marynowane, pikle

- Warzywa kwaszone (ogórki kiszone, kapusta)

- Grzyby marynowane

- Gotowe dania warzywne

Owoce

ZALECANE

- Jabłka, gruszki, śliwki, polskie minikiwi, czereśnie, wiśnie, poziomka, porzeczka, agrest, róża, rokitnik, borówki, maliny, jeżyny, czarne jagody, czarny bez, truskawki

NIEZALECANE

- Owoce w puszkach, owoce w syropach

- Owoce suszone (w dużych ilościach) 

Orzechy i nasiona

ZALECANE

- Orzechy bez dodatku soli: arachidowe, włoskie, laskowe, pistacje, nerkowce, migdały, pekan (w umiarkowanych ilościach) , nasiona: dyni, słonecznika, sezamu

NIEZALECANE

- Orzechy solone, orzechy w panierce, orzechy w przyprawach, orzechy i nasiona w karmelu i miodzie 

Przyprawy, sosy i dodatki

ZALECANE

- Przyprawy jednoskładnikowe:
przyprawy ziołowe (majeranek, tymianek, oregano, bazylia, zioła prowansalskie), pieprz ziołowy i naturalny, mięta, melisa, tymianek, rozmaryn, natka pietruszki, koperek, lubczyk, szafran, sól magnezowa i potasowa (należy ograniczyć sól w diecie)

- Sok z cytryny, sosy samodzielne przyrządzanie, dżemy niskosłodzone

- Do słodzenia: ksylitol, erytrol, stewia

NIEZALECANE

- Mieszanki przypraw np. “Jarzynka”, “Vegeta”, “Kucharek”, sól kuchenna (NaCl)

- Ketchup, musztarda, majonez, ocet, maggi, sos sojowy, gotowe dressingi i sosy, dżemy słodzone

- Do słodzenia : cukier biały, cukier trzcinowy 

Napoje

ZALECANE

- Woda niegazowana/gazowana, słaba herbata bez cukru, herbaty ziołowe

NIEZALECANE

- Soki owocowe, soki warzywne, nektary, napoje gazowane, napoje energetyczne, napoje mleczne słodzone, mocna kawa i herbata 

W jakich sytuacjach zgłosić się do lekarza

Nie wahaj się prosić o pomoc lekarską, jeśli zauważysz u siebie:

  • duży wzrost ciśnienia tętniczego (>180/120 mmHg),
  • wysokie ciśnienie tętnicze + silny ból głowy/krwawienie z nosa/nasilony niepokój,
  • działania niepożądane/złą tolerancję przepisanych leków obniżających ciśnienie.