Przewlekłe autoimmunologiczne (limfocytowe) zapalenie tarczycy, szerzej znane jako choroba Hashimoto, to najczęstsza choroba autoimmunologiczna tarczycy [1]. Występuje nawet 4-10 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn [1], a średni wiek zachorowania to 30-60 r.ż.. [2]. Należy jednak pamiętać, że choroba może ujawnić się również u dzieci. Częstość występowania choroby Hashimoto rośnie, w populacji kaukaskiej wynosi nawet 5% [2].
Czynniki genetyczne mają największy wpływ na zachorowanie, jednak ważną rolę odgrywają również czynniki środowiskowe [2,3]. Choroba Hashimoto charakteryzuje się występowaniem w surowicy krwi przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) i przeciwko tyreoglobulinie (anty-Tg) oraz naciekami limfocytarnymi tarczycy. W przebiegu schorzenia dochodzi do uszkodzenia gruczołu tarczowego i wystąpienia subklinicznej (TSH powyżej normy, T3 i T4 w normie, objawy niedoczynności mało nasilone lub nieobecne) lub jawnej niedoczynności tarczycy (u ok. 20-30% osób [1]). Objawowa niedoczynność tarczycy charakteryzuje się podwyższeniem poziomu tyreotropiny (TSH) i obniżeniem poziomów hormonów tarczycy - trijodotyroniny i tyroksyny (T3 i T4). Bardzo rzadko dochodzi do hashitoxicosis - z uszkodzonych tkanek uwalniane są T3 i T4, co prowadzi do objawów nadczynności tarczycy. Badaniem pomocnym w diagnostyce choroby Hashimoto jest ultrasonografia (USG) - charakterystyczna jest niejednorodność i hipoechogeniczność miąższu tarczycy [4].
Sposoby kontrolowania choroby: leczenie i monitorowanie
Do tej pory nie istnieje skuteczne leczenie przyczynowe choroby autoimmunologicznej, jaką jest choroba Hashimoto. Leczenie stosuje się w przypadku wystąpienia jawnej niedoczynności tarczycy i opiera się ono na suplementacji lewotyroksyny [4]. Dawka leku dobierana jest indywidualnie na podstawie obrazu klinicznego oraz badań laboratoryjnych [5].
Monitorowanie choroby polega na okresowym oznaczaniu poziomów TSH, T3 i T4 pod kontrolą lekarza. Pozwala to na dostosowanie dawki lewotyroksyny. W przypadku wykrycia nieprawidłowości w USG, badanie jest powtarzane co kilka lat lub częściej w zależności od obrazu ultrasonograficznego [5].
Profilaktyka wtórna
Przestrzeganie zasad zdrowego odżywiania:
- regularne spożywanie 4-5 posiłków w ciągu dnia;
- wysokie spożycie owoców i warzyw, pełnoziarnistych produktów zbożowych i dostatecznej ilości błonnika;
- ograniczenie produktów wysokoprzetworzonych;
- podaż odpowiedniej ilości energii (kalorii) i białka - najlepiej ustalić zapotrzebowanie wraz z dietetykiem [2].
W chorobie Hashimoto warto również zwrócić uwagę na odpowiednią podaż witamin i składników mineralnych, takich jak: witaminy A, D, C, E oraz witaminy z grupy B, jod (należy unikać zarówno niedoboru, jak i zbyt wysokiego spożycia), selen, żelazo, cynk, magnez [2,3].
Prawidłowe przyjmowanie leków: lewotyroksynę powinno przyjmować się na czczo, ok. 30-60 min przed śniadaniem. W szczególnych przypadkach można przyjmować lek wieczorem, co najmniej 3 h po ostatnim posiłku. Istnieją leki, które zaburzają wchłanianie lub metabolizm lewotyroksyny, dlatego poinformuj lekarza o wszystkich lekach, które przyjmujesz [5].
W chorobie Hashimoto nie zaleca się diet eliminacyjnych, w tym diety bezglutenowej! Jedynie u osób z nietolerancją laktozy może być konieczne jej wyeliminowanie ze względu na zaburzenia wchłaniania lewotyroksyny [2].
Warzywa krzyżowe:
zawierają one substancje goitrogenne, które wiążą się z jodem, co uniemożliwia jego wykorzystanie do syntezy hormonów tarczycy. Należy jednak zaznaczyć, że niekorzystny wpływ ujawnia się przy wysokim ich spożyciu i jednoczesnym niedoborze jodu. Obróbka termiczna warzyw krzyżowych pozwala na zmniejszenie zawartości goitrogenów. U osób suplementujących lewotyroksynę nie jest konieczne ograniczanie ich spożycia [6].
W jakich sytuacjach zgłosić się do lekarza
Objawami niedoczynności tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto mogą być:
- osłabienie, zmęczenie, spowolnienie psychoruchowe, wzrost masy ciała,
- przewlekłe zaparcia,
- uczucie zimna, łatwe marznięcie,
- zimna, sucha skóra, nadmierne rogowacenie (np. na łokciach), wypadanie włosów, przerzedzenie brwi,
- zwolnienie czynności serca (bradykardia), niskie ciśnienie tętnicze,
- u kobiet zaburzenia miesiączkowania (skrócenie długości cyklu, obfite miesiączki), niepłodność, poronienia; u mężczyzn osłabienie libido i niekiedy zaburzenia wzwodu,
- problemy ze skupieniem uwagi, osłabienie pamięci, objawy depresyjne [5].
Jeżeli zauważysz u siebie powyższe objawy, zgłoś się do lekarza - zdecyduje on czy konieczna jest dalsza diagnostyka.
Jeśli masz stwierdzoną chorobę Hashimoto i niedoczynność tarczycy, a także przyjmujesz leki, zgłoś się do lekarza w przypadku nieustępowania lub nasilania objawów pomimo suplementacji lewotyroksyny - może być konieczne zwiększenie dawki leku.
Jak przenieść teoretyczną wiedzę o zdrowych nawykach na praktyczne wybory i umiejętności? W tym właśnie pomóc ma portal WażnaDieta.pl - jedyne takie miejsce, w którym znajdziesz kompleksową wiedzę na temat świadomych wyborów żywieniowych, jednocześnie wspierających polskie rolnictwo i wybór ekologicznych produktów.
Ważna Dieta powstała, aby pomóc Ci zadbać o zdrowie za pomocą najlepszej jakości polskich produktów. Na portalu znajdziesz wiele artykułów, z których dowiesz się, jak świadomie wybierać lokalne produkty spożywcze, w tym zdrowe mięso wieprzowe z hodowli ekologicznych, i dbać o zbilansowaną dietę, przeczytasz szereg zaleceń dotyczących diety w przypadku konkretnych jednostek chorobowych i zdobędziesz wiedzę, która pomoże Ci przeciwdziałać wystąpieniu chorób dietozależnych w Twoim życiu.
Lista zaleceń
