Zespół metaboliczny

Zespół metaboliczny jest zbiorem powiązanych ze sobą patogenetycznie czynników ryzyka rozwoju miażdżycy i cukrzycy typu 2, a także ich powikłań sercowo-naczyniowych. Głównym czynnikiem wpływającym na rozwój zespołu metabolicznego jest dodatni bilans energetyczny, powodowany przez nieprawidłowe nawyki żywieniowe i brak aktywności fizycznej. Prowadzi to do nadmiernego gromadzenia się tkanki tłuszczowej trzewnej i rozwinięcia się w niej stanu zapalnego i dysfunkcji hormonalnej. 

Kryteria rozpoznania zespołu metabolicznego (spełnione 3 z 5):

  • obwód talii ≥80 cm u kobiet i ≥94 cm u mężczyzn,
  • stężenie triglicerydów na czczo ≥1,7 mmol/l (150 mg/dl) lub leczenie hipertriglicerydemii,
  • stężenie cholesterolu frakcji HDL na czczo <1,0 mmol/l (40 mg/dl) u mężczyzn i <1,3 mmol/l (50 mg/dl) u kobiet lub leczenie tego zaburzenia lipidowego,
  • ciśnienie tętnicze skurczowe ≥130 mmHg i/lub rozkurczowe ≥85 mmHg, bądź leczenie wcześniej rozpoznanego nadciśnienia tętniczego,
  • stężenie glukozy w surowicy na czczo ≥5,6 mmol/l (100 mg/dl) lub leczenie cukrzycy typu 2.

Sposoby kontrolowania choroby: leczenie i monitorowanie

  • Terapia polega na leczeniu składowych zespołu metabolicznego.
  • Pacjenci powinni zredukować masę ciała o ≥10%, w celu poprawienia parametrów metabolicznych.

 

Profilaktyka wtórna

  • Zalecane jest zwiększenie aktywności fizycznej oraz stosowanie diety redukującej masę ciała, odpowiednią dla stanu zdrowia pacjenta.
GRUPY PRODUKTÓW

Produkty zbożowe

ZALECANE

- Pieczywo: produkowane z mąki z pełnego przemiału, pełnoziarniste, na zakwasie lub drożdżach; żytnie, razowe, orkiszowe, z ziarnami; nie zawierające w składzie cukru, karmelu, słodu jęczmiennego, ani innych substancji dodatkowych

- Kasze i makarony pełnoziarniste

- Mąki pełnoziarniste, ze zbóż pradawnych

- Pełnoziarniste płatki owsiane, orkiszowe, gryczane, ryżowe, jaglane, jęczmienne, kukurydziane

NIEZALECANE

- Pieczywo: z oczyszczonej mąki, „białe”, zawierające w składzie cukier, słód jęczmienny, karmel, lub inne substancje dodatkowe; kajzerki, bagietki, pieczywo cukiernicze, tostowe

- Produkty wysokoprzetworzone, z oczyszczonej mąki

- Płatki i musli śniadaniowe z dodatkiem cukru, syropu fruktozowego, słodu jęczmiennego

Mleko i produkty mleczne, jajka

ZALECANE

- mleko do 2% tłuszczu
- naturalne jogurty, kefiry i maślanki
- chude sery twarogowe
- umiarkowane ilości sera żółtego (w ilości nieprzekraczającej 1 plastra na dzień)
- gotowane na miękko, twardo, jajka sadzone, omlety, jajecznica na parze
- w ilości nie przekraczającej 3 jaj tygodniowo


NIEZALECANE

- tłuste sery twarogowe
- mleko > 2% tłuszczu
- smakowe, słodzone produkty mleczne
- > 3 jaj tygodniowo
- smażone na dużej ilości tłuszczu

Mięso i wędliny
Ryby i owoce morza

ZALECANE

- umiarkowane ilości mięsa wieprzowego, wołowego, drobiowego (bez skóry)
- mięsa gotowane, pieczone, duszone bez obsmażania

NIEZALECANE

- mięsa o wysokim stopniu przetworzenia (parówki, mortadele)
- duże ilości podrobów, wędlin peklowanych
- duże ilości mięsnych potraw smażonych, panierowanych

Tłuszcze

ZALECANE

- oleje roślinne: lniany, rzepakowy, słonecznikowy, z pestek winogron, wiesiołka

NIEZALECANE

- zwierzęce w nadmiarze

Warzywa

ZALECANE

-wszystkie, najlepiej z krajowych upraw ekologicznych
-spożywane w formie surowej, pieczone lub gotowane na parze
-świeże i mrożone

NIEZALECANE

- warzywa smażone z dużym dodatkiem tłuszczu
- frytki

Owoce

ZALECANE

-wszystkie w ilości nie przekraczającej dwóch porcji dziennie, najlepiej z krajowych upraw ekologicznych

NIEZALECANE

- owoce suszone
- syropy owocowe
- dżemy wysokosłodzone

Orzechy i nasiona

ZALECANE

- wszystkie (zwłaszcza orzechy włoskie) w ilości ok. 30 g/d (jedna garść)

NIEZALECANE

Przyprawy, sosy i dodatki

ZALECANE

- wszystkie

NIEZALECANE

- sól
- cukier

Napoje

ZALECANE

- herbaty owocowe i ziołowe bez dodatku cukru
- soki 100% owocowe i warzywne (max. 1 szklanka dziennie)
- woda mineralna

NIEZALECANE

- alkohol
- słodzone napoje gazowane

W jakich sytuacjach zgłosić się do lekarza

W przypadku pogarszania się wyników badań laboratoryjnych mimo stosowania się do zaleceń, należy zgłosić się do lekarza.