6 przepisów na wykorzystanie polskich jabłek
Jabłka są jednymi z najbardziej popularnych owoców, zwłaszcza w Polsce. Możemy zjadać je przez cały rok, co chętnie czyni większość Polaków. Jabłka to owoce o wielu zastosowaniach - ciasta, surówki, przetwory, dodatek do mięs - można długo wyliczać potrawy, do których przygotowania będziemy ich używać. Jabłka mają również wiele wartości odżywczych, zawierają dużo witamin i antyoksydantów, co wpływa na ich właściwości prozdrowotne. Nie bez przyczyny mówi się “an apple a day keeps the doctor away”, czyli „jedno jabłko dziennie trzyma lekarza z dala ode mnie". Zanim poznacie przepisy z tymi owocami w roli głównej, przeczytajcie kilka ciekawostek na temat polskich jabłek!
Odmiany jabłoni
W Polsce można spotkać kilkadziesiąt odmian uprawnych jabłoni, a na świecie ponad 10 tysięcy. Według badania sadów, przeprowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) w 2017 r., odmianą stanowiącą największą część powierzchni uprawnych w Polsce jest Idared (21,6%) [1]. Na kolejnych miejscach znajdują się Jonagold (17,8%) i Szampion (11,4%) [1]. Do innych jabłek, które znajdziemy w polskich sadach należą także Ligol, Golden Delicious, Gala, Gloster, Antonówka, Lobo, Elise, Cortland, Jonatan i Boskoop. Warto w tym miejscu wspomnieć o certyfikowanych jabłkach grójeckich, które od 2011 roku zostały wpisane do unijnego rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG/PGI). Gwarantuje to ich najwyższą jakość i walory smakowe, które zawdzięczają unikalnym warunkom hodowli w rejonie grójeckim.
Jabłonie dzielą się na odmiany jesiennie, zimowe i letnie, w zależności od czasu, w którym osiągają dojrzałość konsumpcyjną. Jest to stan, kiedy owoce są najsmaczniejsze, mają najbardziej atrakcyjny wygląd i zapach. Idared i Jonagold są odmianami zimowymi, które najlepiej spożywać odpowiednio w grudniu i styczniu. Z kolei Szampion należy do odmian jesiennych i ze smakiem możemy go zjadać już w październiku.
Przechowywanie jabłek
Owoce jabłoni zbierane są w momencie osiągnięcia dojrzałości zbiorczej, która zwykle następuje wcześniej niż dojrzałość konsumpcyjna. Co ciekawe, jabłka możemy spożywać przez cały rok ze względu na możliwość ich przechowywania w chłodniach z kontrolowaną atmosferą lub wymuszonym obiegiem powietrza. Oznacza to obniżenie zawartości tlenu w atmosferze oraz zwiększenie stężenia azotu i dwutlenku węgla, co przeciwdziała dojrzewaniu jabłek, powodowanemu wzrastającym stężeniem etylenu. Odpowiednie zabezpieczenie owoców powoduje, że mogą być one przechowywane kilka razy dłużej niż w naturalnych warunkach - nawet kilka miesięcy.
Wartości odżywcze
W 100 g przeciętnego jabłka ze skórką znajdziemy 52 kcal, śladowe ilości białka i tłuszczu (odpowiednio 0,26 g i 0,17 g) oraz 13,8 g węglowodanów i 2,4 g błonnika. Ponadto zawierają one witaminę C, niektóre witaminy z grupy B oraz antyoksydanty takie jak likopen i kwercetyna.
Surowe jabłka mają niski indeks glikemiczny (IG<50), mogą więc być spożywane przez osoby z hiperglikemią i cukrzycą. Dzięki zawartości błonnika stężenie glukozy we krwi rośnie stopniowo i nie powoduje nagłych skoków glikemii. Warto jednak zaznaczyć, że po oddzieleniu błonnika przy produkcji soku jabłkowego ta właściwość jest tracona, nie jest on więc zalecany osobom z zaburzeniami metabolizmu glukozy.
Zawarty w jabłkach błonnik reguluje czynność jelit i poprawia ich perystaltykę. Jest to doskonały sposób na zapobieganie zaparciom. Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ) zaleca spożywanie codziennie przynajmniej 700 g warzyw i owoców, z czego owoce powinny stanowić ok. ¼. Łatwo policzyć, że stanowi to ok. 175 g, co odpowiada jednemu dużemu jabłku lub małemu wraz z innym, mniejszym owocem.
Pamiętajmy, że najwięcej witamin, makro- i mikroelementów mają surowe jabłka ze skórką - jest to jeden z lepszych sposobów na ich spożywanie. Oczywiście, wraz z obróbką termiczną tracą one część aktywnych związków, w dalszym ciągu jednak zachowują swoje właściwości prozdrowotne. Nie bójmy się więc ich piec czy dusić! Unikajmy jednak picia soków jabłkowych, gdyż nie zawierają one wywierającego korzystny wpływ na poziom glikemii błonnika.
Inspiracje kuchenne z polskimi jabłkami w roli głównej
A teraz zapraszamy do przeczytania i wypróbowania 6 przepisów wykorzystujących polskie jabłka w kuchni. Smacznego!
- Pieczone jabłko z cynamonowo-orzechową posypką
SKŁADNIKI (1 porcja)
- 1 średniej wielkości jabłko grójeckie
- 1 łyżka miodu ekologicznego
- 1 łyżeczka posiekanych orzechów włoskich
- 2 łyżki sera twarogowego półtłustego
- cynamon
WYKONANIE
- Nastaw piekarnik na 150-160 stopni.
- Odkrój górną część jabłka i wydrąż gniazdo nasienne.
- Dodaj do środka ser twarogowy, miód, orzechy. Przykryj górną częścią jabłka.
- Zwiń jabłko w folię aluminiową i wsadź do piekarnika na 15-20 minut.
- Po wyjęciu posyp cynamonem.
- Naleśniki orkiszowe z jabłkiem i dynią
SKŁADNIKI (1 porcja - 4 małe naleśniki)
Naleśniki:
- 2 łyżki mąki orkiszowej bio
- 1 jajko
- 100 ml wody (najlepiej gazowanej)
- 1 szczypta soli
- 1 łyżka oleju rzepakowego bio
Farsz:
- 1 małe jabłko grójeckie
- 100 gramów dyni
- przyprawy: cynamon, imbir
- 1 łyżeczka erytrytolu (lub ksylitolu)
WYKONANIE
- Mąkę wsyp do miski, a następnie dodaj jajka, wodę i sól. Na koniec dodaj łyżkę oleju - wymieszaj.
- Dynię oraz jabłko zetrzyj i podduś na małej ilości oleju na rozgrzanej patelni. Poczekaj aż zmięknie. Na koniec dodaj przyprawy.
- Naleśniki wypełnij farszem.
- Smalec z białej fasoli i jabłka
SKŁADNIKI (na 4 porcje)
- 300 gramów białej fasoli
- 1 cebula
- 1 jabłko
- 4 śliwki suszone
- 5 łyżek oleju lnianego
- przyprawy: pieprz ziołowy, 1 liść laurowy, ziele angielskie (1 ziarno), 2 ząbki czosnku
WYKONANIE
- Fasolę białą zalej wodą i zostaw przez noc. Następnego dnia zmień wodę, dodaj do fasoli przyprawy i ugotuj do miękkości. Nie wylewaj wody po ugotowaniu.
- Cebulę, jabłko oraz suszone śliwki drobno pokrój. Dodaj do nich posiekany czosnek.
- Do garnka z rozgrzanym olejem dodaj cebulkę do zeszklenia, a następnie dodaj śliwki i jabłko.
- Pozostaw wszystkie składniki do wystygnięcia, a następnie zmiksuj wszystko razem z dodatkiem oleju lnianego. Dopraw do smaku.
- Serek wiejski zapiekany z musem jabłkowym i orzechami
SKŁADNIKI (1 porcja)
- 1 serek wiejski 200 gramów
- 2 białka jaja kurzego
- 4 łyżki płatków owsianych
- 1 jabłko średniej wielkości
- 3 łyżki posiekanych orzechów włoskich
WYKONANIE
- Nastaw piekarnik na 170-180 stopni.
- Odlej płynną śmietankę z serka wiejskiego
- Białka jaj ubij na sztywno i wymieszaj delikatnie z serkiem wiejskim.
- Jabłka obierz i zetrzyj na tarce.
- Serek wiejski z białkami przełóż do żaroodpornego naczynia. Posyp płatkami owsianymi. Na wierzch ułóż starte jabłka.
- Piecz przez 20 minut. Po wyciągnięciu posyp orzechami.
- Sałatka z jabłkiem, selerem i burakami
SKŁADNIKI (2 porcje)
- 2 jajka
- 2 selery
- 1 burak
- 1 jabłko
- 5 łyżek oleju lnianego
- 2 łyżki posiekanych orzechów włoskich
- przyprawy: sok z cytryny, pieprz ziołowy, sól, zioła prowansalskie
WYKONANIE
- Jajka ugotuj na twardo, a następnie zetrzyj jedno jajko przez sitko.
- Selera obierz, zetrzyj na tarce, a następnie wrzuć na 30 sekund do wrzątku. Odcedź.
- Buraka ugotuj w łupinie. Następnie ostudź go i obierz.
- Jabłko obierz ze skórki i pokrój w kostkę.
- Wymieszaj składniki razem.
- Sos: wymieszaj olej z przyprawami. Dodaj do sałatki.
- Udekoruj sałatkę posiekanymi orzechami.
- Polędwiczki wieprzowe z jabłkiem
SKŁADNIKI (2 osoby)
- 150 g polędwicy wieprzowej
- 2 jabłka
- 2 cebule czerwone
- 2 łyżki oleju
- Przyprawy: czubryca czerwona, pieprz ziołowy, sól
WYKONANIE
- Nastaw piekarnik na 220-250 stopni z opcją grillowania.
- Mięso umyj i oczyść z błon. Przypraw olejem, czubrycą, pieprzem ziołowym i solą.
- Cebulę oraz jabłko obierz i pokrój w grubsze plastry.
- Na długie patyczki do szaszłyków nadziewaj mięso, cebulę oraz jabłko.
- Piecz przez 15-20 minut.
Referencje
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/uprawy-rolne-i-ogrodnicze/produkcja-ogrodnicza-badanie-sadow-w-2017-roku,8,4.html (ostatni dostęp: 20.10.2021)
