Uchyłki to w dużym skrócie uwypuklenia ściany jelit, które powstają, gdy jego wewnętrzne warstwy (błona śluzowa i podśluzowa) przebijają się przez słabe punkty warstwy zewnętrznej, tworząc małe kieszonki. Ich liczba waha się zazwyczaj od kilku do kilkudziesięciu. Uchyłki najczęściej lokalizują się w esicy, dolnej części jelita grubego [1].
Uchyłki jelita grubego należą do jednych z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego [1]. Ponad połowa osób z uchyłkami nigdy nie będzie miała żadnych objawów, a o chorobie może dowiedzieć się przypadkowo podczas wykonywania kolonoskopii.
Sposoby kontrolowania choroby: leczenie i monitorowanie
Bezobjawowa forma choroby nazywana jest uchyłkowatością okrężnicy. Pojawienie się objawów takich jak ból brzucha w lewym kwadrancie, zmiana rytmu wypróżnień, wzdęcia, zaparcie czy biegunka sugeruje chorobę uchyłkową okrężnicy. Jeżeli do powyższych dolegliwości dołączą podwyższone parametry zapalne, tkliwość w badaniu palpacyjnym i/lub gorączka, możemy podejrzewać zapalenie uchyłków. Bezobjawowa uchyłkowatość nie wymaga leczenia ani monitorowania, jednak kluczowe jest dbanie o regularne wypróżnienia. Pacjentom zaleca się stosowanie zrównoważonej diety.
Pamiętaj! W przypadku wystąpienia dolegliwości bólowych, zaparcia, zmiany rytmu wypróżnień lub gorączki, zawsze skonsultuj się z lekarzem!
Profilaktyka wtórna
W przypadku rozpoznania choroby uchyłkowej, zalecana profilaktyka opiera się o niskotłuszczową dietę bogatą w błonnik rozpuszczalny. Zwiększenie spożycia błonnika powinno odbywać się stopniowo, aby zminimalizować dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Redukcja udziału tłuszczu i czerwonego mięsa w diecie przyczyni się do zmniejszenia ciśnienia w okrężnicy. W profilaktyce choroby ogromne znaczenie ma także regularna aktywność fizyczna [1, 2].
Podstawowe zasady dietetyczne w chorobie uchyłkowej [1, 2]:
- dieta bogatoresztkowa zawierająca m.in produkty zbożowe z mąk nieoczysznych, płatki owsiane, nasiona i orzechy;
- spożywanie dużej ilości warzyw i owoców ułatwiających formowanie stolca;
- ograniczenie spożywania czerwonego mięsa i tłuszczów zwierzęcych;
- spożywanie błonnika rozpuszczalnego;
- unikanie produktów powodujących wzdęcia;
- picie odpowiedniej ilości wody, zalecane co najmniej 2 litry dziennie.
Podczas zapalenia uchyłków należy stosować restrykcyjną dietę ubogoresztkową, łagodzi to objawy choroby poprzez zmniejszanie objętości stolca i ciśnienia w jelicie grubym.
GRUPY PRODUKTÓW
Produkty zbożowe
ZALECANE
- Pieczywo: jasne, z mąki pszennej, czerstwe
- Mąki: pszenne, białe mąki o niskim typie
- Kasza (manna, jęczmienna, kukurydziana)
- Ryż biały
- Drobne pszenne makarony, np. nitki
- Płatki ryżowe
NIEZALECANE
- Pieczywo: razowe, pełnoziarniste, z mąki z pełnego przemiału, z ziarnami, pestkami, nasionami
- Sucharki, pieczywo chrupkie, wafle ryżowe, kukurydziane
- Kasze grube (pęczak, jaglana, gryczana)
- Ryż brązowy
- Otręby: pszenne, owsiane, gryczane, jęczmienne
- Mąki: pełnoziarniste, razowe, o wysokim typie, gryczane
- Pełnoziarniste makarony
- Mieszanki musli
- Płatki zbożowe pełnoziarniste, jęczmienne, płatki kukurydziane
Mleko i produkty mleczne, jajka
ZALECANE
- Mleko, mleko słodkie, mleko zsiadłe
- Sery twarogowe chude
- jajka gotowane na miękko
- Jajka w koszulkach
- Ścięte na parze: jajecznica na parze, omlety na parze
NIEZALECANE
- Mleko
- Sery żółte twarde i topione
- Sery pleśniowe oraz długodojrzewające
- Kwaśne przetwory mleczne
- jajka gotowane na twardo
- Smażone na patelni – jajecznica, jaja sadzone
- Jajka w majonezie
Mięso i wędliny
Ryby i owoce morza
ZALECANE
- Chude gatunki mięs: cielęcina, królik, indyk, kurczak
- Mięso gotowane, duszone, bez panierki, pieczone w folii lub pergaminie
- Dorsz, sola, płastuga, sandacz, szczupak, morszczuk, mintaj, pstrąg, lin, okoń, flądra
- Ryby duszone bez obsmażania na tłuszczu, pieczone w folii lub pergaminie
NIEZALECANE
- Wszystkie w większych ilościach, w szczególności mięsa tłuste: baranina, gęś, kaczka, jagnięcina, dziczyzna
- Podroby
- Pasztety
- Mięso peklowane
- Konserwy mięsne
- Mięso smażone i panierowane
- Parówki, kabanosy
- Węgorz, łosoś, sum, tołpyga, halibut, troć, pikling, szproty,
- Ryby wędzone (np. makrela wędzona, łosoś wędzony)
- Konserwy rybne (np. tuńczyk w puszce)
- Śledzie z cebulą i śmietaną
Tłuszcze
ZALECANE
Oleje dodawane na surowo:
- olej rzepakowy, słonecznikowy, kukurydziany, sojowy, lniany
NIEZALECANE
- Smalec
- Słonina
- Boczek
- Łój
- Twarde margaryny (z tłuszczów częściowo utwardzanych)
Warzywa
ZALECANE
- Warzywa młode, soczyste, gotowane
- Marchew
- Dynia
- Kabaczki
- Kalafior
- Buraki
- Brokuły
- Szpinak
- Szparagi
- W umiarkowanej ilości: fasolka szparagowa, groszek zielony, seler, sałata zielona, pomidory bez skórki, w okresie remisji choroby drobno starte surówki, np. z marchewki
- Ziemniaki (gotowane, puree)
NIEZALECANE
– Warzywa konserwowane octem, solone, smażone
- Nasiona roślin strączkowych (soja, soczewica, fasola, groch, ciecierzyca)
- Warzywa kapustne
- Cebula
- Por
- Papryka
- Rzepa
- Brukiew
- Rzodkiewka
- Rabarbar
- Szczaw
- Kalarepa
- Kukurydza
- Ziemniaki (zasmażane)
Owoce
ZALECANE
- Dojrzałe, soczyste, bez skórki i pestek,
- W okresie zaostrzenia choroby gotowane, przetarte w formie musów, przecierów
- Owoce jagodowe
- Winogrona
- Jabłka gotowane, pieczone
w okresie remisji choroby surowe przeciery z owoców wymienionych obok, owoce rozdrobnione
NIEZALECANE
- Wszystkie niedojrzałe owoce
- Owoce suszone
- Owoce z puszki, marynowane
- Czereśnie
- Agrest
- Gruszki
- Czereśnie
- Wiśnie
- Śliwki
Orzechy i nasiona
Przyprawy, sosy i dodatki
ZALECANE
- Cukier
- Sok z cytryny
- Zielona pietruszka
- Koper
W ograniczonych ilościach:
- Melisa
- Sól
- Przyprawy typu vegeta bez glutaminianu sodu
NIEZALECANE
- Sól
- Ostre przyprawy: pieprz, chrzan, ostra papryka, czosnek, chili
- Ocet, musztarda, chrzan, magi
- Kostki bulionowe
- Gotowe miksy przypraw np. jarzynka, vegeta z glutaminianem sodu
- Ziele angielskie
- Liść laurowy
Napoje
ZALECANE
W ramach dozwolonej ilości płynu:
- słaba herbata (czarna, owocowa)
- kawa zbożowa
- soki owocowe i warzywne
- woda niegazowana
NIEZALECANE
- Kakao, płynna czekolada
- Kawa
- Napoje alkoholowe
- Napoje gazowane
- Napoje słodzone
Desery
ZALECANE
- Kisiele z dozwolonych owoców
- Galaretki
- Mus z pieczonego jabłka
- Budynie mleczne
NIEZALECANE
- Desery z niezalecanymi owocami
- Desery zawierające kremy
- Desery z czekoladą, kakao oraz zawartością orzechów
- Batony, chałwy
- Ciasta z proszkiem do pieczenia (proszkiem spulchniającym)
W jakich sytuacjach zgłosić się do lekarza
Pamiętaj, nie należy bagatelizować choroby uchyłkowej, może to prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych! Strategię postępowania zawsze ustala lekarz.
Nawracające bóle, zwłaszcza w lewej połowie brzucha, połączone ze wzdęciem i zmianą rytmu wypróżnień wymagają pilnej wizyty u lekarza. Bardziej nasilone objawy w postaci silnych dolegliwości bólowych, gorączki oraz zatrzymania wypróżnień i gazów są zazwyczaj wskazaniem do pilnej konsultacji chirurgicznej. Gdy zauważysz krwawienie lub niepokojący wygląd stolca (śluz, domieszka krwi), natychmiast zgłoś się do lekarza.
Jak przenieść teoretyczną wiedzę o zdrowych nawykach na praktyczne wybory i umiejętności? W tym właśnie pomóc ma portal WażnaDieta.pl - jedyne takie miejsce, w którym znajdziesz kompleksową wiedzę na temat świadomych wyborów żywieniowych, jednocześnie wspierających polskie rolnictwo i wybór ekologicznych produktów.
Ważna Dieta powstała, aby pomóc Ci zadbać o zdrowie za pomocą najlepszej jakości polskich produktów. Na portalu znajdziesz wiele artykułów, z których dowiesz się, jak świadomie wybierać lokalne produkty spożywcze, w tym zdrowe mięso wieprzowe z hodowli ekologicznych, i dbać o zbilansowaną dietę, przeczytasz szereg zaleceń dotyczących diety w przypadku konkretnych jednostek chorobowych i zdobędziesz wiedzę, która pomoże Ci przeciwdziałać wystąpieniu chorób dietozależnych w Twoim życiu.
Lista zaleceń
