Trądzik zwyczajny jest jedną z najczęściej występujących chorób skóry, zwłaszcza u młodych osób. W Europie schorzenie to dotyka niemal 60% osób pomiędzy 15 a 24 r.ż [1].
Charakteryzuje się on występowaniem zmian o różnych postaciach m.in. zaskórników, grudek, krostek, a w cięższych przypadkach - nacieków zapalnych i zmian ropowiczych, które mogą pozostawiać po sobie przebarwienia i blizny. Wykwity zwykle występują na skórze twarzy, pleców i klatki piersiowej, niekiedy lokalizują się również na kończynach i pośladkach [2].
Powstawanie zmian trądzikowych związane jest z nadprodukcją łoju, zaburzeniami rogowacenia ujść jednostek włosowo-łojowych, kolonizacją gruczołów łojowych przez Cutibacterium acnes (C. acnes) oraz rozwojem stanu zapalnego. Duże znaczenie przypisuje się również procesom immunologicznym i insulinopodobnemu czynnikowi wzrostu-1 (ang. insulin growth factor-1 – IGF-1). Do czynników zaostrzających zmiany skórne zalicza się hormony (w okresie przedmiesiączkowym u około 60–70% kobiet obserwuje się pogarszanie się zmian trądzikowych), leki i czynniki psychiczne. Coraz więcej mówi się także o roli diety w leczeniu trądziku [2].
Sposoby kontrolowania choroby: leczenie i monitorowanie
Terapia trądziku opiera się na leczeniu farmakologicznym - miejscowym, a w cięższych przypadkach także ogólnym.
Do preparatów stosowanych miejscowo należą:
- retinoidy,
- antybiotyki,
- nadtlenek benzoilu,
- kwasy, np. salicylowy lub azelainowy [2].
Z kolei w leczeniu ogólnym zaleca się:
- antybiotyki,
- retinoidy,
- leki hormonalne [2].
Po zakończeniu terapii trądziku bardzo ważne jest stosowanie leczenia podtrzymującego, zwykle w postaci preparatów miejscowych, aby zapobiec nawrotowi choroby [2].
Monitorowanie choroby odbywa się pod nadzorem dermatologa, który ocenia skuteczność leczenia. Jedynie w przypadku stosowania doustnych retinoidów konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych przed rozpoczęciem oraz w trakcie terapii. Obligatoryjnie wykonuje się pełen lipidogram oraz oznaczenie poziomu aminotransferaz (ALT, AST), warto również zbadać morfologię [2].
Profilaktyka wtórna
Rola diety w powstawaniu trądziku jest do tej pory nierozstrzygnięta, istnieje jednak konsensus co do tego, że zdrowa dieta powinna być elementem terapii i profilaktyki choroby. Zaleca się modyfikacje w diecie mające na celu
obniżenie indeksu glikemicznego oraz spożywanie produktów bogatych w białko. Należy unikać produktów przetworzonych i o wysokim indeksie glikemicznym. Warto również wyłączyć z diety na jakiś czas produkty nabiałowe i obserwować reakcję organizmu - u niektórych osób nabiał może nasilać zmiany trądzikowe [2]. Pozostałe zalecenia związane są z przestrzeganiem podstawowych zasad zdrowego odżywiania, czyli spożywaniem dużej ilości warzyw i owoców, produktów pełnoziarnistych oraz unikaniem pożywienia przetworzonego, bogatego w cukry, utwardzane tłuszcze i konserwanty.
GRUPY PRODUKTÓW
Produkty zbożowe
ZALECANE
- Pieczywo: razowe, pełnoziarniste, z mąki z pełnego przemiału, graham, z ziarnami, pestkami, nasionami, najlepiej pieczywo na zakwasie
- Grube kasze: pęczak, gryczana, jęczmienna, jaglana
- Drobne kasze: manna, krakowska, jęczmienna łamana w umiarkowanych ilościach (preferowane grube kasze)
- Ryż biały, brązowy
- Makarony: razowe, pełnoziarniste, pszenne gotowane al dente
- Otręby: pszenne, owsiane, gryczane, jęczmienne
- Płatki: owsiane górskie, pełnoziarniste, żytnie, gryczane, orkiszowe, kukurydziane bez dodatku cukru
- Mąki: pełnoziarniste, razowe, o wysokim typie (pszenne, żytnie, orkiszowe, gryczane, owsiane)
NIEZALECANE
- Pieczywo: jasne, z mąki pszennej, orkiszowej o niskim typie, tostowe
- Mieszanki muesli z cukrem, słodem jęczmiennym, syropem glukozowo-fruktozowym
- Płatki śniadaniowe, owsiane błyskawiczne, ryżowe (w dużych ilościach)
- Mąki: o niskim typie
- Sucharki, pieczywo chrupkie, wafle ryżowe, kukurydziane
- Makarony rozgotowane, kleiki ryżowe
Mleko i produkty mleczne, jajka
ZALECANE
- Kefiry, jogurty, maślanki naturalne, bez dodatku cukru (umiarkowane ilości)
- Mleko pasteryzowane, UHT, najlepiej o zawartości tłuszczu 1,5- 2% (umiarkowane ilości)
- Sery twarogowe półtłuste (umiarkowane ilości)
- Umiarkowane ilości sera żółtego
- Sery kozie, owcze
-jaja gotowane na miękko, półtwardo, twardo
- Jajka w koszulkach, jajka sadzone, jajecznica, omlety
NIEZALECANE
- Sery topione i pleśniowe
- Kefiry, jogurty, maślanki z dodatkiem cukru
- Produkty bezlaktozowe jeśli nie stwierdzono nietolerancji laktozy
*w dietoterapii trądziku wskazane jest czasowe ograniczenie wszystkich produktów mlecznych i obserwacja reakcji organizmu i skóry
Mięso i wędliny
Ryby i owoce morza
ZALECANE
- Mięso chude, zwłaszcza drobiowe (królik, kurczak, indyk), chuda wołowina, cielęcina, umiarkowane ilości wieprzowiny (najlepiej mięso z ekologicznych hodowli)
- Mięso pieczone, gotowane, duszone, bez panierki
- Chude gatunki: dorsz, leszcz,
sola, szczupak, pstrąg, halibut, miruna, mintaj
- Tłuste ryby morskie: łosoś, śledź, tuńczyk, makrela (najlepiej minimum 2 razy na tydzień)
NIEZALECANE
- Mięsa tłuste: baranina, gęś, kaczka, jagnięcina w dużych ilościach
- Podroby
- Pasztety
- Mięso peklowane
- Konserwy mięsne
- Mięso smażone i panierowane
- Parówki, kabanosy
- Mięso surowe (tatar, szynka parmeńska, salami)
- Mięsa wędzone
- Duże ilości mięs grillowanych
Tłuszcze
ZALECANE
- Masło prawdziwe
- Margaryny miękkie wysokogatunkowe (bez kwasów tłuszczowych częściowo utwardzanych)
- Oleje roślinne (olej rzepakowy, olej lniany, olej z wiesiołka, olej z czarnuszki)
NIEZALECANE
- Smalec
- Słonina
- Boczek
- Łój
- Twarde margaryny (z tłuszczów częściowo utwardzanych)
- olej sojowy, słonecznikowy
Warzywa
ZALECANE
- Wszystkie warzywa zarówno świeże, jak również mrożone oraz po obróbce termicznej
- Kiszonki (ogórki, kapusta kiszona)
- Nasiona roślin strączkowych: świeże po odpowiednim namoczeniu i ugotowaniu, mrożone, z puszki
- Szczególnie polecane: dynia, marchew, szpinak, natka pietruszki, jarmuż, kapusty, pomidory, kiełki
NIEZALECANE
- Warzywa smażone, panierowane, frytki
Owoce
ZALECANE
- Wszystkie owoce, zarówno świeże, jak i mrożone
- Szczególnie polecane: owoce jagodowe, rokitnik, czarny bez
NIEZALECANE
- Owoce z puszki, w zalewie cukrowej
- Soki owocowe w ilości większej niż 1 szklanka dziennie
- Dżemy, marmolady, konfitury z dużą ilością cukru
Orzechy i nasiona
Przyprawy, sosy i dodatki
ZALECANE
Wszystkie zioła suszone i świeże
NIEZALECANE
Mieszanki przypraw z solą, cukrem, glutaminianem sodu
Napoje
ZALECANE
- Herbata niesłodzona (najbardziej polecana - zielona)
- Kawa w ilości max. 3 filiżanki dziennie
- Kawa bezkofeinowa
- Woda mineralna niskosodowa
- Napoje roślinne bez dodatku cukru
NIEZALECANE
- Alkohol
- Soki owocowe w ilości większej niż jedna szklanka dziennie
- Słodkie napoje gazowane
Desery
ZALECANE
- Kisiel, galaretka, budyń bez cukru
- Gorzka czekolada (umiarkowane ilości)
- Domowe ciasta bez cukru
NIEZALECANE
- Sklepowe słodycze
- Słone przekąski
W jakich sytuacjach zgłosić się do lekarza
Do lekarza należy się zgłosić w przypadku zaobserwowania zmian skórnych, które długo się utrzymują bądź zwiększają swoje nasilenie. Wizyta u dermatologa jest bezwzględnie konieczna, jeśli występują zmiany zmiany ropne i zapalne - wczesne włączenie leczenia jest kluczowe, aby uniknąć powikłań choroby (blizny, przebarwienia).
Trądzik związany jest z wyższym ryzykiem depresji i zaburzeń lękowych [3]. W przypadku zauważenia u siebie takich objawów, jak: lęk, obniżenie nastroju, niechęć do kontaktów towarzyskich czy izolowanie się, warto zgłosić się po pomoc psychologiczną. Nie warto również zwlekać z wizytą u lekarza!
Jak przenieść teoretyczną wiedzę o zdrowych nawykach na praktyczne wybory i umiejętności? W tym właśnie pomóc ma portal WażnaDieta.pl - jedyne takie miejsce, w którym znajdziesz kompleksową wiedzę na temat świadomych wyborów żywieniowych, jednocześnie wspierających polskie rolnictwo i wybór ekologicznych produktów.
Ważna Dieta powstała, aby pomóc Ci zadbać o zdrowie za pomocą najlepszej jakości polskich produktów. Na portalu znajdziesz wiele artykułów, z których dowiesz się, jak świadomie wybierać lokalne produkty spożywcze, w tym zdrowe mięso wieprzowe z hodowli ekologicznych, i dbać o zbilansowaną dietę, przeczytasz szereg zaleceń dotyczących diety w przypadku konkretnych jednostek chorobowych i zdobędziesz wiedzę, która pomoże Ci przeciwdziałać wystąpieniu chorób dietozależnych w Twoim życiu.
Lista zaleceń
