Osteoporoza

Choroba układowa związana ze zmniejszeniem gęstości mineralnej kości prowadząca do zwiększonego ryzyka złamań. Charakterystycznym, ale nie patognomonicznym objawem osteoporozy są złamania niskoenergetyczne (patologiczne), czyli występujące pod wpływem niewielkiej siły, która nie powinna prowadzić do uszkodzenia zdrowych kości np. upadek z własnej wysokości. Wystąpieniu osteoporozy sprzyja niedobór estrogenów, stąd najczęściej obserwowana jest u kobiet po menopauzie. Do czynników ryzyka wystąpienia choroby należą: predyspozycja rodzinna, zaawansowany wiek, płeć żeńska, rasa biała lub żółta, BMI < 18 kg/m2, niedobór hormonów płciowych o różnej etiologii, niska podaż wapnia w diecie, nadmierna podaż fosforu, niewłaściwa ilość białka w diecie, nikotynizm, alkoholizm, siedzący tryb życia, niektóre choroby, leki (głównie GKS).

Wyróżniamy osteoporozę pierwotną (głównie kobiety po menopauzie) oraz wtórną (działanie niepożądane leków lub skutek zaburzeń hormonalnych)

Sposoby kontrolowania choroby: leczenie i monitorowanie

  • Ocena ryzyka złamań.
  • Badanie i ocena gęstości kości

 

Profilaktyka wtórna 

  • Optymalna podaż wapnia w diecie
  • Zapobieganie upadkom (leczenie zaburzeń widzenia, równowagi, chorób przewlekłych, aktywność fizyczna)
  • Rzucenie palenia, wyeliminowanie alkoholu
  • Podaż witaminy D3 oraz wapnia
GRUPY PRODUKTÓW

Produkty zbożowe

ZALECANE

- Pieczywo: produkowane z mąki z pełnego przemiału, pełnoziarniste, na zakwasie lub drożdżach; żytnie, razowe, orkiszowe, z ziarnami; nie zawierające w składzie cukru, karmelu, słodu jęczmiennego, ani innych substancji dodatkowych

- Kasze i makarony pełnoziarniste

- Mąki pełnoziarniste

NIEZALECANE

- Pieczywo: z oczyszczonej mąki, „białe”, zawierające w składzie cukier, słód jęczmienny, karmel, lub inne substancje dodatkowe; kajzerki, bagietki, pieczywo cukiernicze, tostowe

- Produkty wysokoprzetworzone, z oczyszczonej mąki

- Płatki śniadaniowe z dodatkiem cukru lub syropu glukozowo-fruktozowego

Mleko i produkty mleczne, jajka

ZALECANE

- mleko krowie i mleczne napoje zawierające do 2% tłuszczu,
- naturalne jogurty, kefiry, maślanki, serwatki
- chude i półtłuste sery twarogowe
- ser żółty
- mleko owcze, kozie
- osoby zdrowe do 7 jaj tygodniowo, w przypadku cukrzycy, nadciśnienia lub hipercholesterolemii do 3 tygodniowo

NIEZALECANE

- tłuste sery twarogowe i serki typu fromage
- sery topione, duże ilości serów pleśniowych
- mleko > 2% tłuszczu
- smakowe, słodzone produkty mleczne
- śmietana i śmietanka
- > 7 jaj tygodniowo

Mięso i wędliny
Ryby i owoce morza

ZALECANE

- umiarkowane ilości mięsa wieprzowego i wołowego
- umiarkowane ilości chudego mięsa drobiowego (królik, kurczak, indyk) spożywane bez skóry
- chuda cielęcina
- gotowane, pieczone, duszone bez obsmażania
- chude wędliny wieprzowe

NIEZALECANE

-wędliny o wysokim stopniu przetworzenia
- konserwy i galarety mięsne
- duże ilości mięsnych potraw smażonych, panierowanych
- przetwory mięsne z dodatkiem fosforanów i soli

Tłuszcze

ZALECANE

- oleje roślinne: lniany, rzepakowy, pestek winogron, wiesiołka
- margaryny wysokiej jakości wzbogacane w witaminę D

NIEZALECANE

- słonecznikowy, kukurydziany 

Warzywa

ZALECANE

-wszystkie oprócz wymienionych w rubryce „niezalecane”
-spożywane w formie surowej, pieczone lub gotowane na parze
-świeże i mrożone
- szczególnie polecane: jarmuż, kapusta biała i czerwona, kalafior, brokuły, brukselka, kiełki, kukurydza, marchew, pietruszka, seler, cukinia, dynia, pomidor, papryka, czosnek, cebula, por, kalarepa, rzodkiewki, rzepa
- nasiona roślin strączkowych ( fasola, groch, soczewica, ciecierzyca, bób) oraz produkty z nich przygotowane

NIEZALECANE

- warzywa smażone z dużym dodatkiem tłuszczu
- szczaw
- buraki
- botwina
- rabarbar
- szpinak

Owoce

ZALECANE

- wszystkie krajowe owoce
- świeże, suszone i mrożone

NIEZALECANE

-

Orzechy i nasiona

ZALECANE

- wszystkie 

NIEZALECANE

-

Przyprawy, sosy i dodatki

ZALECANE

- wszystkie

NIEZALECANE

-

Napoje

ZALECANE

- herbaty owocowe i ziołowe bez dodatku cukru
- soki 100% owocowe i warzywne
- woda mineralna zawierająca jony wapnia
- mleka roślinne (orkiszowe, ryżowe, owsiane) bez dodatku cukru wzbogacane w wapń

NIEZALECANE

- alkohol
- słodzone napoje gazowane
- mocna kawa i herbata

W jakich sytuacjach zgłosić się do lekarza

Gdy wystąpi u Ciebie złamanie niskoenergetyczne (przy użyciu niewielkiej siły, np gdy spadniesz ze swojej wysokości)